بررسی مکانیسم های سازگاری و اثرات بوم شناختی گیاه زالکچه (salsola arbusculiformis) در مراتع شهرستان گرمه، استان خراسان شمالی

مطالعه گونه های شورروی اطلاعات مفیدی درخصوص روش های احیاء و مدیریت مناطق خشک و نیمه خشک در اختیار قرار می دهد. این پژوهش با هدف بررسی مکانیسم های سازگاری و اثرات بوم شناختی گیاه زالکچه (salsola arubuculiformis) برای رویش در مراتع استپی خشک در شهرستان گرمه، خراسان شمالی انجام شد. درطی بهار تا پاییز 1391، نمونه های خاک از لایه سطحی و عمقی از زیرتاج گیاه زالکچه و فضای باز مجاور آن تهیه شد. نمونه های خاک در سه زمان مختلف (شروع رشد رویشی، گلدهی و پایان بذردهی زالکچه) تهیه شد. نمونه های برگ نیز در سه زمان، ولی نمونه های ساقه و ریشه تنها در آخر فصل رویش برداشت شد. جهت بررسی محل تجمع نمک در برگ گیاه سالسولا، رنگ آمیزی مرکب در زیر میکروسکوپ نوری انجام شد. در شرایط کشت گلدانی، امکان سبز شدن بذر و رشد نهال سه گونه مرتعی erotia ceratoides، agropyrondeserorumو salsolaarubusculiformis در خاک تهیه شده از زیر تاج زالکچه و خاک فضای باز مرتع بررسی شد. مقایسه پارامترها بین خاک فضای باز و زیراشکوب و مقایسه پارامترهای سبز شدن بذر و رشد نهال بین خاک زیراشکوب و فضای باز به روش t جفتی و بررسی تغییرات زمانی عناصر در اندام های گیاه به روش تحلیل واریانسو با استفاده از نرم افزار spss 16 انجام شد. بر اساس نتایج مقدار اسیدیته ، سدیم ، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم در خاک سطحی زیراشکوب بیش از خاک سطحی فضای باز بود؛ ولی از نظر عنصر منیزیوم تفاوت معنی داری وجود نداشت. مقدار سدیم در برگ 17 برابر مقدار آن در ریشه و ساقه، مقدار پتاسیم در برگ 5/2 برابر ریشه و 2 برابر مقدار آن در ساقه و همچنین مقدار منیزیم برگ 7 برابر ساقه و 4 برابر مقدار آن در ریشه بود. مقدار سدیم برگ در طی فصل افزایش، پتاسیم کاهش و منیزیم بدون تغییر بودند. در آزمایش های گلدانی، سرعت سبزشدن و وزن خشک گیاهچه بذر گیاه زالکچه در هر دو نوع خاک تفاوت معنی داری نداشت. در گیاه اروشیا و آگروپایرون درصد و سرعت سبز شدن، طول ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه در خاک زیراشکوب نسبت به فضای باز کمتر بود. نتیجه گیری؛گیاه زالکچه املاح را از خاک عمقی جذب و در برگ ذخیره می کند. پس از ریزش برگ ها ، نمک های آنها باعث قلیایی شدن خاک می شود، که می تواند باعث کاهش تنوع گونه ای گیاهی و استقرار نهال سایر گیاهان مرتعی جدید در زیر بوته شود. در مراتع شهرستان گرمه اثرات منفی برگهای زالکچه بر نهال خود زیراشکوب (توالی خودزا) توام با چرای شدید دام جمعیّت گیاه زالکچه را به شدت تهدید می کند.